TSKB Ekonomik Araştırmalar “Gıda Garantisi: Soframızın Bugünü ve Yarını” Başlıklı Raporunu Yayımladı

TSKB Ekonomik Araştırmalar’ın “Gıda Garantisi: Soframızın Bugünü ve Yarını” başlığıyla hazırladığı rapor, besin teminatının, sürdürülebilirliği temel alan siyaset adımlarıyla sağlanmasının sırf açlıkla savaş konusunda değil, iklim krizinin tesirleriyle çaba, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması, su kaynaklarının verimli kullanılması ve toprak bozulmasının önlenmesine ait pek çok kalkınma temasıyla ortak noktası olduğunun altını çiziyor. Rapor ayrıyeten kalkınma finansmanı kuruluşlarının besin teminatını sağlamaya yönelik finansman sunmasıyla, Türkiye’nin besin teminatı ve ilişkili Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nda daha süratli gelişme kaydedebileceğine dikkat çekiyor.

Türkiye’nin ekonomik ve toplumsal gelişimi ve sürdürülebilir kalkınmasına yönelik araştırma faaliyetlerine tüm süratiyle devam eden TSKB Ekonomik Araştırmalar, “Gıda Garantisi: Soframızın Bugünü ve Yarını” başlıklı yeni raporunu yayımladı. Türkiye’nin besin teminatında OECD ortalamasının gerisinde bir performans sergilediğine dikkat çeken rapor, besin teminatının sürdürülebilirliği temel alan siyaset adımlarıyla sağlanabileceğine işaret ederek, kalkınma finansmanı kuruluşlarının besin garantisini sağlamaya dayanak verme konusunda kıymetli rol oynadığını belirtiyor.

TSKB Ekonomik Araştırmalar Departmanı’ndan Gül Yücel tarafından hazırlanan rapor, Türkiye’de besin teminatının sağlanmasıyla birlikte, temaslı Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nda da gelişme kaydedilebileceğine vurgu yapıyor.

Rapor, besin teminatının kalkınma gündeminde; iklim krizi, su varlığı, toprak ve toplumsal cinsiyet eşitliği üzere öbür kıymetli kalkınma hususlarıyla kesiştiği noktaları da tahlil ediyor. Bu noktalardan hareketle, besin garantisinin, sürdürülebilirliği temel alan siyaset adımlarıyla sağlanmasının sadece açlıkla savaş konusunda değil, iklim krizinin tesirleriyle uğraş, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması, su kaynaklarının verimli kullanılması ve toprak bozulmasının önlenmesine ait pek çok kalkınma temasıyla ortak noktası bulunan bir husus olduğu sonucuna varıyor.

İklim krizi kişi başı yıllık besin tüketimini 4,6 oranında düşürebilir

İklim krizinin yıkıcı tesirlerinin temel tarım eserlerinin rekoltelerindeki gerilemeyi tetikleyebilmesi açısından tehlike oluşturduğuna işaret eden raporda yer verilen bir araştırmaya nazaran; dünyada kişi başı yıllık besin tüketimi 2050 yılında 573 kilograma ulaşabilecek. Öteki yandan, bu sayının iklim krizi tesirleri dikkate alındığında 547 kilograma kadar gerileyebileceği belirtiliyor. Bir öbür deyişle, varsayımlar dünyada kişi başı besin tüketiminin iklim krizi tesiriyle yüzde 4,6 oranında gerileyebileceğini gösteriyor.

Rapor, artan nüfusun önümüzdeki devirde ziraî eserlere talebi artırabileceğine ve artan talebe karşılık gitgide azalan su kaynaklarının, besin teminatının sağlanabilmesine karşı büyük bir risk faktörü oluşturduğuna dikkat çekiyor. Türkiye’nin toplam çekilen suyun yüzde 84,9’unu ve toplam yer altı suyunun yüzde 67’sini ziraî sulamaya ayırdığını belirten rapor, bu durumun içme ve kullanma suyunun kâfi olmadığı durumlarda kullanılmak için bir rezerv fonksiyonu gören yer altı su varlığı için bir tehlike oluşturduğunu kaydediyor.

Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında Çiftlikten Çatala Stratejisi’nin ayrıntılarına değinen rapor çalışması, birebir vakitte Türkiye’nin besin garantisi alanındaki siyaset gündemini Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2019-2023 Stratejik Planı, İktisat Islahatları Aksiyon Planı ve Ticaret Bakanlığı’nın yayınladığı Yeşil Mutabakat Hareket Planı üzerinden ele alıyor.

Raporda ön plana çıkan öteki satır başları ise şöyle:

• Dünyada kâfi beslenemeyen kişi sayısının, toplam nüfusa oranının 2030 yılında 2019 yılındaki yüzde 8,9 düzeyinden yüzde 9,8’e yükseleceği öngörülüyor.
• Dünyada ziraî üretim ve toprak kullanımı kaynaklı emisyonlar toplam sera gazı salımının yüzde 18’ini oluşturuyor. Bununla birlikte, akademik çalışmalar sırf besin üretimi değil, tüketimi ve atığının da kıymetli oranda emisyon salımına sebep olduğunu gösteriyor. Besinlerin üretimi ve tüketimi kaynaklı emisyonların yaklaşık 4’te biri, tedarik zincirinde bozulan yahut tüketiciler tarafından çöpe atılan besinlerden kaynaklanıyor.

• FAO’nun varsayımlarına nazaran artan nüfusun besin gereksinimini karşılayabilmek için, dünya besin üretimi 2050 yılına kadar yüzde 60, kullanılabilir su ölçüsü ise yüzde 15 oranında artmak durumunda. Bununla birlikte, 2025 yılına kadar 1,8 milyar insanın kişi başı yıllık 500 metreküpten daha az su mevcudiyeti olan “kesin kıtlık” altındaki bölgelerde yaşayacağı ve dünya nüfusunun 3’te 2’sinin yıllık kişi başı 500-1.000 metreküp ortasında su mevcudiyeti olan su kıtlığı altındaki bölgelerde yaşayacağı iddia ediliyor. Münasebetiyle, ziraî üretime artan talebe karşılık, gitgide azalan su kaynakları besin garantisinin sağlanabilmesine karşı büyük bir risk faktörü oluşturuyor.
• Türkiye’nin besin teminatı karnesinde “oldukça zayıf” olarak bedellendirilen 3 kategorinin 2’si de su görünümüne ait: “Tarımsal İthalat Tarifeleri”, “Su” ve “Okyanuslar, Irmaklar ve Göller.”
• Türkiye, OECD ülkeleri ortasında toplam çekilen sudan en yüksek hissesi ziraî sulamaya ayıran ülke olarak konumlanıyor. Aquastat’ta yer alan bilgilere nazaran, toplam su tüketimi için çekilen suyun yüzde 84,9’u ziraî sulama için kullanılıyor. Bu oran, ayrıyeten AB üye ülkeleri genelinde kaydedilen yüzde 30,9 düzeyinin epeyce üzerinde yer alıyor.
• Dünya genelinde toplam arazinin yüzde 37’si tarım için kullanılırken, gezegenimizde yer alan toprağın yüzde 33’ü çölleşme sonucu yok olmuş durumda. Araştırmalar toprak kaymasının mahsul rekoltesinde yüzde 50 oranında kayıp yaratabileceği ve ağaçsızlaşma ve erozyon kaynaklı ekonomik kaybın yıllık 1,5 ila 3,4 trilyon euro ortasında değişebileceğine dikkat çekiliyor
• Aile reisinin bayan olduğu ailelerde besin tüketiminin toplam gelir içindeki hissesi daha yüksek. Bu da bayanın tek ebeveyn olduğu ailelerde besin dışı harcamalar için daha az maddi kaynağın olduğuna işaret ediyor. Besin teminatının sağlanabilmesi, besinin ekonomik manada erişilebilir olmasının sağlanması açısından, bayanların besin dışı harcamalara daha fazla kaynak ayırabilmesini sağlayarak bayanların ekonomik güçlenmesine katkıda bulunabilir.
• Çiftlikten Çatala Stratejisinin AB iktisadı ve global iktisat üzerindeki tesirinin iddia edilmesine ait literatür çalışmaları şimdi yeni yeni ortaya çıkmaya başlasa da hem AB’deki ziraî üretimde hem de ihracat pazarlarındaki rekabet güçlerinde mümkün azalmalara işaret ediyor. Burada temel fikir, pestisitler, gübreler, antimikrobiyaller ve öbürleri üzere ziraî girdilerin kullanımına ait kısıtlamaların tarımdaki teknolojik yenilikleri geride bırakabileceği, münasebetiyle ziraî üretimde bir düşüşü hızlandırabileceği ve bunun da besin fiyatlarında enflasyona yol açabileceği etrafında konumlanıyor.

Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı