Mandalinalar gereksinim sahipleri için hasat edildi
Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü, Tarım ve Orman Bakanlığı ve Ege Yaş Meyve Zerzevat İhracatçıları Birliği iş birliğiyle organize edilen “Son Hasat Projesi” bu sefer mandalinada birinci hasat biçiminde gerçekleştirildi.
Mandalina üretiminde Türkiye’nin değerli noktalarından Gümüldür’de Türkiye’nin her köşesinden gelen Memleketler arası Damla Gönüllüleri Derneği üyeleri tarafından hasat edilen mandalinalar gereksinim sahipleriyle buluşturuldu.
Mandalina Hasadı sırasında “Gıdanı Geride Bırakma” temasıyla düzenlenen online panelde Türkiye’de besin kaybının önlenmesi için yapılması gerekenler masaya yatırıldı.
Türkiye’de besin arz zincirinin ziraî üretim kademesindeki toplam kayıp ölçüsünün yaklaşık olarak 13,7 milyon ton olduğunu belirten Ege Yaş Meyve Zerzevat İhracatçıları Birliği Lideri Hayrettin Uçak, meyve zerzevat üretiminde de 9,48 milyon ton kayıp yaşandığına işaret etti.
“Türkiye’nin toplam meyve ve zerzevat üretimi 53 milyon ton civarında olup bunlarda hasat sonrasında meydana gelen eser kayıpları, cinslere ve çeşitlere nazaran yüzde 15-50 ortasında değişmektedir” diyen Uçak, “Meyve sebzede kayıplar hasattan itibaren tüketime kadar zincirin birçok etabında karşımıza çıkıyor. Plansız üretim, eserin özensiz hasat edilmesi, elverişsiz depolama şartları, yetersiz paketleme, nakliye sırasında soğuk zincirin kırılması, satış sürecinde şartlarının uygun olmaması yahut satış müddetinin uzaması eserin tüketiciye ulaşana kadar kayba uğramasındaki temel faktörlerdir. Yanlış tüketim alışkınlıkları da bu kayıplara eklendiğinde birtakım eserlerde yüzde 40’lara kadar kayıplar yaşanabiliyor” diye konuştu.
Sofralık üretime uygun olmayan eserler endüstriye yönlendirilebilir
Kayıplar için alternatif üretim imkanları yaratmanın mümkün olduğunu aktaran Uçak kelamlarını şöyle sürdürdü: “Öncelikle sofralık üretim için gerekli standartları karşılamayan eserler endüstriye yönelik üretimde değerlendirilmekte, bu sanayi eserleri de ülkemize ihracat yolu ile kıymetli döviz kazandırmaktadır. Meyve suyu, konserve, reçel üzere endüstriye dönük üretim alanları dışında meyve zerzevat atıklarından gübre üretilebilir. Bioenerji üretimi için değerli bir alternatif yaratılabilir. Hem kamu kuruluşları hem de özel dalın ortak çalışmaları ile mümkün meyve zerzevat atıkları bu biçimde kıymetlendirilebilir. Yurtdışında bunun örnekleri vardır. Fakat bizim atıklardan alternatif üretim alanları geliştirmekle birlikte atıkları nasıl en aza indirebileceğimize de baş yormamız çok kıymetli diye düşünüyorum. Bunun için de konuşmamın başında söylediğim kayıp oranlarını en aza indirmek için hasat tekniklerinden ilaçlamaya, depolama ve paketleme tesislerindeki vazifelilerden perakende bölümüne kadar geniş çaplı bir bilinçlendirme ve eğitim çalışması yapılabilir.”
İşletmelere yakın depolama tesisleri kurulmalı
Meyve-sebze kesiminde yaşanan kayıplarda hasat sonrası devirdeki kayıpların değerli bir yer tuttuğu bilgisini veren Lider Uçak, “Bu da yüksek kalitede eser ölçüsünün düşmesine neden olmaktadır. Buna bağlı olarak maliyetler artmakta ve rekabet gücümüzü olumsuz etkilemektedir. Genel olarak işletmelerimizin kendilerine ilişkin kâfi depolama alanları bulunsa da piyasada fazla talep kelam konusu olduğunda ve tarla/bahçede vaktinde hasat edilmediği vakit depolama sürecinde birtakım fizyolojik bozukluklar oluşabilmektedir. Hasadın vaktinde yapılmamasının tesirini de göz önüne aldığımızda; Belediyelerin iştiraki ile işletmelere yakın alanlarda depolama tesisleri kurulabilir. Böylece hasat vakti nedeniyle meydana gelen besin kayıplarda azalmış olur. Tekrar tıpkı halde meyve zerzevat hallerinde kayıplar bilhassa altyapı yetersizliği nedeniyle yüksek boyutlara ulaşabilmektedir. Bunu önlemek emeliyle meyve zerzevat hallerinde kâfi ölçüsü depolayacak biçimde soğuk hava depolarının kurulması çok önemlidir” sözlerini kullandı.
Soğuk zincir kırılmamalı
Meyve ve zerzevatın sağlıklı olarak tüketiciye ulaştırılması için soğuk zincirin hasattan ihracata yahut tüketime kadar kırılmaması gerektiğine vurgu yapan Uçak, “Maalesef ihracat evresine gelene kadar taşıma sırasında soğuk zincirin birçok kere kırıldığına şahit oluyoruz. Bu türlü olunca da eserlerimizde kalite kaybı oluyor. Bu altyapı problemlerinin bertaraf edilmesi için yapılacak altyapı yatırımları maliyetli görünse de Tarım ve Orman Bakanlığı, TÜBİTAK, Kalkınma Ajansları ve Milletlerarası Kuruluşların bu yatırımlara ait proje davetleri oluyor. Bu davetlere dal olarak biraz daha yakın olmamız ve özel bölüm teşebbüsleri ile projeler üretmemiz gerekiyor” diye kelamlarını noktaladı.
İhtimam: “Bu projeyle herkes kazanıyor”
İstekli Son Hasat Projesi’nde, “Gıdanı Koru Sofrana Sahip Çık” mantığıyla besin israfını önlemeyi amaçladıklarını tabir eden İzmir Tarım ve Orman Vilayet Müdürü Mustafa İhtimam, Türkiye’de üretilen eserlerin üçte birinin tüketmeden kaybedildiğini lisana getirdi. İhtimam, “Bu çok önemli bir sayı, bizim bunu minimize etmemiz lazım. Ekonomik kıymeti kalmamış, artık satmaya ve pazarlamaya bedel bulmadığı eserleri üreticiler hasat etmiyorlar. Bunun teknik manada da şöyle bir ziyanı var. Bitkilerdeki zararlılar hasat edilmeyen eserleri kış mevsimini geçirmek için kullanıyorlar. Üreticilere daima söylediğimiz bu eserleri satmayacaksanız dahi kolunda bırakmayın, tabanına düşeni de tabanında bırakmayın tarladan uzaklaştırın diyorduk. Bu son hasatla bunu da yapmış oluyoruz. İstekli üniversite öğrencilerimizle hasat ettiğimiz eserleri Konak İlçemizdeki bir vakıf aracılığıyla gereksinim sahiplerine fiyatsız olarak veriyoruz. Burada başından itibaren birçok faydayı birleştirmiş oluyoruz. Hem israfı önlüyoruz, hem gereksinim sahiplerine eserleri ulaştırıyoruz, hem gönüllüler tarafından hasat ediyoruz, hem de teknik manada bizim yıllardır söylemiş olduğumuz ziyanlı organizmaların bahçelerde kalan eserleri konukçu olarak kullanmasının önüne geçiyoruz. Bu eserleri tarladan uzaklaştırıyoruz” halinde konuştu.
“Gıdanı Artta Bırakma” bahisli panelde Aktris ve aktivist Zeynep Tuğçe Bayat, Tarım ve Orman Bakanlığı AB Ahenk Daire Lideri Zeynep Özkan, Besin Kurtarma Derneği Lideri Berat İnci, Beylikdüzü Kent Kurulu Lideri Elif Necla Türkoğlu ve Mandalina Üreticisi Sabri Çetin konuşmacı olarak yer aldı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
